‘De extremen bepalen het debat’ – Interview

Ruard Ganzevoort (47) is theoloog, voormalig predikant, hotelier, Eerste Kamerlid voor GroenLinks én homo. Vanwege het themajaar ‘Geloof en Spiritualiteit’ gingen we op bezoek in het Utrechtse Hotel de Admiraal en tekenden zijn verhaal op. (Interview door Kristiaan Schimmel voor www.gay.nl)

‘Bij ons thuis was altijd veel aandacht voor iedereen die hulp nodig had, we vormden een links-liberaal gezin. Op mijn twaalfde vertelde ik m’n moeder dat ik niet meer naar de kerk wilde. Dat was geen probleem. Een spiritueel verlangen bracht me een paar jaar later terug. Ik heb altijd open gestaan voor andere geloven. Ik maak er niet echt onderscheid tussen. Ik ben vroeger ook langs geweest bij de Hare Krishna’s. Het gereformeerde zit in m’n wortels, dus dat werd mijn honk.’

Kritisch denken
‘Mijn studiekeuze werd theologie. Ik ben geïnteresseerd in wat mensen drijft, wat ze doet verlangen in het leven. Dat zit in theologie. De opleiding heeft mijn kritisch nadenken versterkt. Ik leerde dat niets zomaar vanzelf spreekt en dat je ieder deel uit de bijbel ook anders kunt uitleggen.’

Waarheidsclaim
‘De waarheidsclaim van religies is een logisch fenomeen maar is eigenlijk niet nodig. Een individu kan zeggen “dit is wat mijn leven waar maakt”. Je moet het alleen niet absoluteren tot een algemene waarheid. Wat voor jou waar is, hoeft dat voor mij niet ook te zijn. Religies zouden zich onderling niet zo druk moeten maken over wie er gelijk heeft. Er is ontzettend veel overlap.’

De bijbel
‘Het woord homoseksualiteit komt in de bijbel niet voor. Bepaalde teksten worden aangehaald, maar wat betekende die tekst in de tijden van toen? Men zag relaties toen anders dan nu, het romantische speelde geen rol. De vrouw werd gezien als bezit. Als een man opeens een andere man wil hebben, hoe zit het dan met de eigendomsrelaties? De groep die aan de teksten blijft vasthouden wordt in Nederland niet kleiner. De ontkerkelijking gaat daar minder snel, ook jongeren houden vast aan het geloof. Wat wel nieuw is, is dat ook die groep tegenwoordig erkent dat homoseksualiteit bestaat. Ze vinden nog wel dat het een zonde is, maar ze erkennen dat het ingewikkeld is. Overigens zijn er ook veel kerken die geen enkel probleem hebben met homoseksualiteit.’

Hebzucht
‘Er staan in de bijbel veel meer teksten over hebzucht. Daar praten we niet over, terwijl dat voor veel meer mensen een relevant thema is. De orthodoxe kerken zijn zich de afgelopen jaren meer gaan profileren op het thema homoseksualiteit en kwam daarmee tegenover de liberale samenleving te staan omdat die dit juist als stokpaardje heeft. De orthodoxe homo zit daardoor tussen twee vuren in.’

Misbruik
‘Toen ik een jaar of 11 was, ben ik in een misbruikrelatie terechtgekomen met een man van 30. Dat was heel dubbel want aan de ene kant sloot het aan bij wat ik wilde ontdekken, maar tegelijkertijd was het niet wat ik wilde. Dat heeft tot verwarring geleid en daardoor kon ik pas veel later mijn homoseksualiteit accepteren. Ik ben dan ook lang getrouwd geweest met een jeugdvriendin. Na zestien jaar ben ik gescheiden en een jaar later heb ik mijn huidige partner ontmoet. Samen hebben we Hotel de Admiraal in Utrecht. Het runnen van een hotel sluit helemaal aan bij ons idee van gastvrijheid.’

Adam en Evert
‘Bij mij thuis is mijn geaardheid geen probleem geweest, maar ik kom dat wel veel tegen. Een jongen zei tegen me “ik ga maar niet naar de kerk want god wil mij toch niet”. Samen met studenten heb ik het boekje ‘Adam en Evert’ geschreven. Daarin hebben we geprobeerd om de argumenten van beide kanten te belichten. Op die manier is het een handleiding voor het gesprek geworden. Het belangrijkste is dat je vanuit jezelf praat. Ik heb het schrijven van het boekje een paar jaar voor me uitgeschoven omdat ik me niet op dat onderwerp wilde profileren alleen maar omdat ik én homo én theoloog ben. Maar tegelijkertijd besefte ik me wel dat dit toch steeds naar me toe komt.’

Predikant
‘Het feit dat ik homoseksueel ben, was geen breekpunt voor de kerk waar ik aan verbonden was om mijn titel van predikant af te nemen. Maar het aangaan van een relatie met een man mocht niet. Daar heb ik me tegen verzet, ik sta niet achter die boodschap. Mijn boodschap is er altijd een van aanvaarding geweest, niet van uitsluiting. Uiteindelijk heb ik die strijd niet gewonnen, maar ik zie wel dat ook in die kerken het gesprek is doorgegaan. Er wordt mee geworsteld en er komt meer ruimte voor. Ik ben daarin nu een buitenstaander, het is niet per se meer mijn strijd.’

Arie Boomsma
‘Het is goed dat iemand die zelf geen homo is, dit onderwerp aansnijdt. Ik denk dat het Arie niet eens zozeer over homoseksualiteit gaat, maar om zijn overtuiging dat de kerk geroepen is om een boodschap van aanvaarding uit te dragen. Wanneer de kerk verstrikt raakt in een boodschap van uitsluiting, dan gaat er iets mis met de kerk. Het is problematisch voor de homo die er last van heeft, maar het gaat bij de kerk fout. Wat betekent het eigenlijk om een kerk te zijn? Als je bepaalde groepen mensen buitensluit, dan zou het niet ‘red de homo’ moeten zijn, dan is het ‘red de kerk’!’

SGP
‘Ik kom regelmatig bij SGP-jongeren. Ik versta hun taal, ik kan het qua gesprek goed met ze vinden. Maar we hebben ook pittige discussies. Ik vraag ze wat zij eraan doen om te voorkomen dat jongeren in hun kring kapot gaan aan de strijd met homoseksualiteit. Ik zeg niet dat ze het moeten accepteren, maar ze hebben wel de plicht hun pastorale verantwoordelijkheid te nemen. In heel veel opzichten staan mijn partij GroenLinks en de SGP precies tegenover elkaar. Wat voor mij belangrijk is, is tolerantie, niet discrimineren, de strijd tegen onrecht. Dat leidt tot andere politiek dan de SGP.

Weigerambtenaar
‘Waarom bemoeit de overheid zich zo met het huwelijk? Het enige dat we moeten doen is onze administratie op orde houden. De ambtenaar heeft bij een huwelijk een rituele taak gekregen. Terwijl als er een kind geboren wordt, gaat de overheid ook geen feest geven. Volgens mij gaat het daar fout. Een huwelijk zou voor de overheid gewoon twee handtekeningen en een stempel moeten zijn. Vervolgens mag je helemaal jouw feest organiseren zoals je dat zelf wilt. Als je het op die manier loskoppelt, ben je meteen van het probleem van de weigerambtenaar af.’

Westboro Baptist Church
‘Zeker in homokringen lopen mensen rond die beschadigd zijn door kerken. Ik snap dat kerken als de Westboro Baptist Church worden gehaat. Die maken zo’n karikatuur van waar het geloof over gaat, dat je dat moet bestrijden. Gelukkig staan er tegenover die hatelijke kerken heel veel andere kerken die juist voorop lopen. Dus maak er geen zwart-wit verhaal van. En religie is er gewoon, dat kun je niet afschaffen. Het hoort bij een liberale samenleving dat je ook met religie leert omgaan. En let wel, niet alle gelovigen zijn fundamentalist. Net zoals niet alle homo’s atheïstisch en religiehaters zijn. We horen nu vooral de extremen. Ik vind niet dat de extremen het debat moeten bepalen, maar dat gebeurt wel. Ik denk dat we over tien jaar nog steeds dezelfde discussies voeren.

Coming out
‘Ik ben tegen de vanzelfsprekendheid dat je vanwege het gevoel dat je op mannen valt, moet kiezen voor de homoseksuele identiteit. Het kan ook zijn dat je op mannen valt, maar er niets mee wilt doen. Dat is niet mijn keuze, maar ik snap hem wel. We zouden veel meer aan mensen zelf moeten vragen wat nou in je leven past. Mensen kunnen dat heel goed zelf bepalen. Net zoals ze zelf kiezen hoe hoog de prijs is die ze willen betalen voor het leven dat ze leiden. Ik merk dat de homowereld vindt dat dat eigenlijk niet mag. Je moet altijd voor jezelf opkomen en je vrijheid gebruiken. En je mag ook niet meer veranderen. Als je weer een relatie met een vrouw zou krijgen ben je of nooit homo geweest, of je bent bi. Alles wordt in hokjes gestopt. Laten we het hele spectrum van seksuele variatie accepteren. Dan kunnen mensen lekker hun eigen keuze maken.’